Con người, mẩu bánh mì 150g và con chó

04:19 CH @ Chủ Nhật - 08 Tháng Năm, 2016

Trong 900 ngày bi thảm khi Leningrad (nay là St. Peterburg, Nga) bị phong tỏa trong Đại chiến thế giới lần thứ 2, có một người phụ nữ độc thân vẫn chia khẩu phần ăn một ngày là 150 gram bánh mỳ trộn mạt cưa với con chó của mình. Con chó ấy cũng đã chịu nhịn đói chờ bà chủ về chia phần chứ nhất định không động vào mẩu bánh nhỏ xíu trên bàn. Câu chuyện phi thường đó được ghi lại trong “Sách phong tỏa”, đã được tái bản nhiều lần ở Nga.

Giữa mùa đông, trong một căn hộ bình thường tại thành phố Leningrad (khi đó đang trong thời gian bị quân Đức phong tỏa, từ tháng 10/1941 đến tháng 4 – 5/1944), con chó ngồi trên sàn, bụng lép kẹp, nước dãi chảy dòng dòng, mắt dán chặt vào miếng bánh mỳ 150 gram trộn mạt cưa đặt trên bàn. Đó là khẩu phần ăn của chủ nó, một người phụ nữ độc thân, đang sống trong điều kiện vô cùng thiếu thốn tại thành phố bị phong tỏa này. Bà đã phải xếp hàng rất lâu để được lĩnh phần ăn đó, về đến nhà thì đã mệt lử. Nhưng bà nhớ ra là phải đi xếp hàng nhận củi và lại đi. Do quá mệt mỏi, bà đã quên cất miếng bánh vào trong tủ.

Khẩu phần 150 gram bánh mỳ trộn mạt cưa đó là thức ăn cơ bản của gần 3 triệu dân thành phố Cực Bắc trong suốt 900 ngày đêm bị phong tỏa. Hồ Ladoga, nằm phía Đông Bắc thành phố Leningrad, nơi bắt nguồn con sông Neva là nơi duy nhất không bị phong tỏa. Đó là con đường duy nhất mà qua đó nhân dân thành phố Leningrad nhận được tiếp phẩm. Những đoàn xe đi trong đêm trên mặt hồ đóng băng (vì di chuyển vào ban ngày sẽ bị không quân Đức oanh tạc) cũng chỉ mang được số lương thực ít ỏi đó, còn 3 triệu dân cực Bắc phải trải qua ba mùa đông không được sưởi ấm.

Người phụ nữ trở về với số củi ít ỏi chỉ đủ dùng để đun nước, bà thấy con chó của mình đang nằm thở hổn hển, khó nhọc. Bà vội chia miếng bánh mỳ bé con ấy làm đôi, cho con chó một nửa, điều mà bà vẫn làm từ ngày thành phố Leningrad bị phong tỏa. Bà ghi vào nhật ký sự việc ngày hôm ấy với kết luận: “Người cũng không thể yêu người như chó”.

Sau đó mấy ngày, những người láng giềng không thấy người phụ nữ đó ra khỏi căn hộ. Họ hiểu ngay, bà ấy đã chết đói. Người ta cậy mở căn buồng của bà ra và nhìn thấy bà chủ cùng con chó vẫn ôm nhau nhưng đã tắt thở từ lâu.

Hai nhà văn Nga Xô viết, Granin và Adamovich đã may mắn sưu tập được những trang cuối cùng còn sót lại của cuốn nhật ký của người phụ nữ vô danh ấy. Qua đó, người ta có thể hình dung được về cuộc sống của bà với con chó, người bạn chí thân chí cốt trong 900 ngày Leningrad bị phong tỏa. Câu chuyện của họ được công bố trong cuốn “Sách phong tỏa”, đã được tái bản nhiều lần ở Nga.

Thiết nghĩ, cần phải nói rõ thêm về hoàn cảnh sống của 3 triệu người dân Leningrad những ngày ấy. Theo số liệu chính thức của nước Nga Xô viết, trong 900 ngày phong tỏa này, trên 700.000 người đã chết vì đói rét (1).

Qua nhiều công trình khảo cứu lịch sử, cũng như qua những hồi ký của những người sống sót qua 900 ngày ấy, người ta biết được rằng, trong hoàn cảnh ấy, người dân Leningrad đã phải tìm ăn tất cả những gì có thể ăn được: từ chuột, mèo, chó, tôm cá cho đến những đồ dùng bằng da (họ nấu chúng lên để húp nước súp)… Những con chó yêu được chủ nuôi trong thời bình, thường phải hi sinh tính mạng, trở thành đồ ăn kéo dài sự sống không biết được bao lâu nữa cho những người chủ của chúng. Và dĩ nhiên, không ai có thể trách được những người chủ khốn khổ khốn nạn ấy. Gần đây nhất, Viện sĩ Likhachov, đã sống qua 900 ngày phong tỏa (1907 – 1995) trong tập hồi ký của mình có kể một điều mà từ trước tới nay không ai dám nói lên, không ít người đã ăn thịt người chết.

Xin mạo muội có một lời bình luận của kẻ kể lại câu chuyện này: Một người đàn bà vô danh ấy đã chuộc tội cho tất cả những người đã ăn thịt chó và các loại súc vật khác để kéo dài đôi chút cuộc sống của mình trong 900 ngày bi thảm và oanh liệt ấy. Từ đó, có thể suy ra và chấp nhận một chân lý tôn giáo là, Đức Kitô bằng sự tuẫn nạn tự nguyện của mình quả thật đã chuộc tội cho cả loài người trước Thượng Đế.

Nhân tiện xin kể thêm một chuyện “người thật việc thật” nữa. cũng được thuật lại trong cuốn sách của hai tác giả Nga nói trên. Ở nước Nga thời ấy, có một họa sĩ thiên tài không được chế độ và xã hội thừa nhận là Pavel Philonov. Sau khi ông chết đói, cũng ở Leningrad trong 900 ngày phong tỏa ấy (cần phải chú thích rằng, các văn nghệ sĩ hợp thời đều được đưa bằng máy bay về hậu phương an toàn), em gái của ông, cũng kiệt quệ tuyệt đối như ông, đã nhờ hàng xóm láng giềng cuộn và bó lại những họa phẩm của ông. Một mình người đàn bà ấy đã kéo bó họa phẩm rất nặng ấy đến Viện Bảo tàng Ermitade nhờ cất vào kho. Và bà đã không còn đủ sức để lê chân về đến nhà mình nữa, bà đã chết trên đường về. Nhờ sự hi sinh ấy mà bây giờ nhân loại được thưởng ngoạn hàng chục kiệt tác của một trong những họa sĩ lớn nhất không chỉ của Nga mà của cả thế kỷ 20.


(1) Nghĩa trang tưởng niệm những người đã hi sinh ấy có tên gọi là Piskared, hiện là nghĩa trang viếng thăm đông nhất tại thành phố St. Peterburg.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Clip và bản dịch bài thơ ‘Đợi Anh Về’

    19/05/2020Nguyễn Tất San, Nguyễn Tất ThịnhBức tranh trên cát không như bức tranh tĩnh mà là cả một câu chuyện tình cảm động trong Chiến tranh vệ quốc. Qua clip này, chúng ta cảm nhận được nhiều hơn về bài thơ Đợi Anh Về của nhà thơ Xô Viết Xi-Mô-Nốp (bản dịch của Tố Hữu, bản dịch lại của cha con tôi)...
  • Số phận tiêu biểu "soi gương" lịch sử Nga

    07/11/2010Olga Berggholz là một trong số những nhà thơ nữ tiêu biểu nhất của văn học Nga thế kỉ XX. Bên cạnh những vần thơ công dân, những trang thơ tình của bà có được sức sống lâu bền hơn cả. Thơ bà là tiếng nói của một tâm hồn phụ nữ nhạy cảm với trái tim nồng nàn yêu thương nhưng cũng luôn khắc khoải, lo âu trăn trở...
  • Bản giao hưởng anh hùng của thế kỷ 20

    22/05/2020Hà Linh QuânNăm 1941, một mùa thu Nga đặc biệt quyến rũ trang điểm cho các công viên thành phố Leningrad bằng “vàng lá và đồng đỏ”. Thế nhưng, những tiếng gầm của đại bác đã xua chim bay đi hết. Phố xá đổ nát với các cửa sổ mở toang như những con mắt trống rỗng...
  • Mockba thành phố tôi yêu

    09/11/2017Nguyễn Phương MinhMockba mùa đông năm nay đến sớm. Mới trung tuần tháng 10 mà tuyết đã rơi khá dày. Người dân Mockba vẫn còn ngẩn ngơ nuối tiếc mùa thu vàng rất đẹp vừa mới kết thúc có vài ngày trước đó. Còn tôi, tôi xin cảm ơn mùa đông ở đây đến sớm, để cho tôi, một người đã được sống và học tập ở Mockba, 20 năm sau mới có dịp trở lại, và thật may mắn lại lại được ngắm nhìn những bông tuyết bay như hoa trắng dày đặc cả trời...
  • Cuộc tấn công bất ngờ của người láng giềng

    23/06/2011Láng giềng hữu nghị là mong muốn của nhiều quốc gia. Nhưng, có không ít các quốc gia bên ngoài thì nói rất nhiều lời tốt đẹp ca ngợi quan hệ song phương, thực chất bên trong thì tìm đủ mọi cách gây hấn, mục đích là giành lợi ích lớn nhất về phía mình. Với những cuồng vọng cao hơn, họ sẵn sàng tung ra một cuộc xâm lược bất ngờ...
  • Vương miện mùa thu

    06/12/2010Thực ra mà nói, trong con mắt của tôi, mùa thu nước Nga không chỉ nhuộm vàng lá, mà bao phủ xung quanh còn biết bao nhiêu gam chuyển đều hệt như bảng tổng phổ của các họa sĩ theo trường phái cổ điển.
  • Nước Nga năm tháng và hoài niệm

    15/11/2006Hồ Sĩ VịnhTạm biệt nước Nga sau 15 ngày rong ruổi với tâm trạng vừa hân hoan vừa lưu luyến. Hân hoan vì đã gặp lại những nhà hoạt động xã hội nổi tiếng, những người thầy phúc hậu, những người bạn chân thành mà vào thời đó đã giúp đỡ chúng tôi trên con đường học tập và nghiên cứu. Còn không lưu luyến sao được khi phải rời một xa đất nước...
  • xem toàn bộ