Mã gen của một thành phố

02:27 CH @ Thứ Tư - 03 Tháng Mười, 2018

Mỗi thành phố thực sự có một mã di truyền riêng của nó. Đó chính là địa sinh thái, địa văn hóa và tiến trình lịch sử quyết định diện mạo, thể trạng của nó qua thời gian.

Ví mỗi thành phố như cơ thể con người, hai giáo sư Michael Fredric Roizen và Mehmet Cengiz Oz đã phân tích trên khía cạnh kiến trúc để chứng minh rằng, việc nắm bắt mã gen của mình sẽ quyết định thế nào đến lối sống, hành xử đối với cuộc đời mỗi người.

“Mỗi thành phố đều trải nghiệm thăng trầm của quá trình lão hóa; việc những người quản lý và dân cư của thành phố điều tiết tốt hay xấu (quá trình này) sẽ quyết định việc thành phố sẽ già đi một cách lịch thiệp và trang nhã hay lâm vào nghịch cảnh, bừa bãi, lộn xộn, và suy tàn” (trang 8, Bạn mãi trẻ, NXB Trẻ 2010).

Vậy cái mã gen của một thành phố nằm ở đâu?

Tôi đã đọc đâu đó trong một cuốn sách của học giả Vương Hồng Sển, kể rằng, có lần ông đi dạo trên đường phố Sài Gòn, thấy người ta đang tụ tập cưa hai cây cổ thụ trên vỉa hè, mà đi không đành. Tôi còn nhớ ông mô tả cái cảm giác xót xa tần ngần, đi đi lại lại, rồi lấy cây gậy chống đo mặt vân gỗ, nghe hương gỗ mà đoán tuổi cây…

Tôi lại nhớ có lần được đến tham quan một điểm trong tour du lịch Macau - phế tích nhà thờ Saint Paul. Ngôi nhà thờ thuộc hình thái kiến trúc thuộc địa Bồ Đào Nha, qua thời gian, nay tất cả chỉ còn là một bức tường loang lổ và một tầng hầm trưng bày mươi bức tượng thánh.

Vậy mà nó đã đi vào trong hầu hết các sách hướng dẫn du lịch và chương trình tour như là một điểm đến không thể thiếu được khi đặt chân đến Macau. Mỗi ngày có hàng chục ngàn người đến, ngắm bức tường nhà thờ và cảm nhận về một Macau không chỉ có sòng bạc!

Có lẽ nhiều thành phố cổ kính và trang nhã khác của châu Âu cũng thế. Việc giải “mã gen” và hành xử trân trọng với sự “già đi” của thành phố là điều luôn được người dân và nhà chức trách nghĩ đến. Vì họ hiểu rằng, đó mới thực sự là phần đời sống tinh thần, phần chiều sâu và sự giàu có của một thành phố, đó mới chính là dấu chỉ gắn bó thiêng liêng giữa cư dân với thành phố quê hương mình đang sống.

Vậy, cũng có thể hiểu, hành xử với cái mã gen của thành phố nơi mình sống không chỉ qua việc nắm bắt lịch sử, hiểu biết ngõ ngách… mà còn qua những thứ rất cụ thể, bình thường: biết giá trị của một cái cây, một bức tường, một dòng sông hay một công viên… đã đóng góp vào đời sống hơi thở của nó trong tiến trình phát triển để cân nhắc, suy tính, giữ gìn bảo tồn và tôn tạo sao cho hợp lý hợp tình - không chỉ vì bản thân những vật thể, không gian ấy mà còn là biểu hiện tinh thần phải đạo với tiền nhân, với quá khứ, với bản sắc. Bởi vì, chúng ta ứng xử với những giá trị quá khứ thiếu suy xét thế nào thì thế hệ tương lai cũng sẽ ứng xử với chúng ta như vậy!

Những người bạn làm du lịch Sài Gòn thường ngao ngán khi nhắc đến “city tour”. Họ cho rằng, Sài Gòn chỉ là một thành phố trú chân qua đêm, một trạm trung chuyển của du khách. Buồn hơn, khi anh bạn là giám đốc một công ty du lịch nói với tôi rằng, nếu cái gì cũ cũng bị đập bỏ để xây các khối nhà cao tầng một cách bất chấp, “thiếu thương lượng” như hiện nay thì Sài Gòn vốn đã nghèo điểm đến văn hóa sẽ còn nghèo nàn hơn.

Nỗi ưu tư của anh bạn làm du lịch nhiều năm ròng chưa tìm được chìa khóa cho “city tour” là có nguyên do, khi cứ nhìn sự biến mất dần những bến Bình Đông, kênh Tàu Hủ vốn là con đường sông tơ lụa của Sài Gòn xưa, sự xuất hiện của các khu nhà cao tầng ngay giữa quận trung tâm ngang nhiên biến công viên thành mặt tiền của mình, hay một quán cà phê nhiều ký ức lịch sử như Givral bị đập bỏ...

Thành phố đang là một đại công trường. Sự thay đổi là một tín hiệu lạc quan nhưng nếu thiếu cân nhắc cái gì phải đập bỏ, cái gì cần gìn giữ, bảo tồn thì sẽ đem lại cảm giác hẫng hụt, bất an bởi sự mất độ gắn kết; nỗi hoang trống tinh thần xảy đến với chúng ta và thế hệ mai sau sẽ là điều khó tránh khỏi.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Về khẩu hiệu bảo vệ bản sắc dân tộc

    24/03/2015Nguyễn Trần BạtVấn đề bản sắc dân tộc đang được tranh cãi rất nhiều, đặc biệt là tại nhiều nước đang phát triển. Đối mặt với xu thế toàn cầu hoá, người ta thấy xuất hiện những quan điểm rất khác nhau, thậm chí trái ngược nhau về vấn đề bản sắc dân tộc...
  • Nghĩ thêm về bản sắc

    21/12/2009Nguyên NgọcBây giờ thường nghe nói nhiều đến toàn cầu hóa và hội nhập, và mỗi khi nói đến hội nhập hầu như bao giờ cũng nghe kèm theo một chữ “nhưng” chặt chẽ và thận trọng: Hội nhập, đúng rồi, không thể không hội nhập trong thời đại ngày nay, nhưng phải luôn tâm niệm không được để mất bản sắc (cũng như hễ nói đến tiên tiến thì, nhưng, phải đậm đà bản sắc dân tộc).
  • Ám ảnh về bản sắc

    10/09/2009Lê Ngọc TràXu hướng hội nhập một mặt dẫn tới chủ nghĩa quốc tế trên mọi lĩnh vực, mặt khác làm nổi rõ nhu cầu về bản sắc dân tộc. Bởi vì nếu không có những điểm chung nhất định (tính quốc tế) thì không thể giao lưu, nhưng nếu không có cái riêng (bản sắc dân tộc) thì không có nhu cầu về trao đổi.
  • Đừng để mất dần văn hóa làng

    20/04/2009GS. Tương LaiTrong sâu thẳm tâm thức người Việt, hình ảnh mái đình, cây đa luôn ở vào cung bậc nhạy cảm nhất và có sức gợi nhớ mãnh liệt. Bất cứ người Việt nào cũng có và cần một vùng quê để yêu thương, để nhớ. Thật bất hạnh cho ai đó không có được một “vùng thương nhớ” ấy trong hoài niệm tuổi thơ.
  • Vùng thương nhớ

    17/02/2009GS. Tương LaiLiệu có bao nhiêu dân thành phố không có một gốc gác nông thôn? Năm hết Tết đến, thật thú vị cho những người thành thị nào có được niềm vui về quê ăn Tết.
  • Mối quan hệ giữa các nền văn hóa

    08/02/2009Nguyễn Tấn HùngTrong bài viết này, khi chỉ ra bản chất của những mâu thuẫn giữa các nền văn hoá, văn minh, sự khác nhau giữa tôn giáo và văn minh, nguyên nhân của sự xung đột giữa các tôn giáo, sắc tộc giữa các cộng đồng dân tộc, tác giả đã đi đến khẳng định rằng, sự phát triển của văn hoá, văn minh không những không làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa các cộng đồng xã hội, mà trái lại, còn là điều kiện để các dân tộc xích lại gần nhau hơn...
  • Triết học luận về “phát triển văn hóa”

    08/10/2008Ioanna Kucuradi,Từ góc độ triết học, bài viết đưa ra và luận giải một số vấn đề về phát triển văn hoá nhằm làm sáng tỏ vấn đề tại sao Liên hợp quốc ra tuyên bố về Thập niên phát triển văn hoá. Những vấn đề mà bài viết đưa ra và luận giải là: Khái niệm phát triển, nhất là vấn đề phát triển trong chính sách của các quốc gia thuộc Liên hợp quốc, những nội dung của "phát triển văn hoá", tính dân tộc và tính toàn cầu trong các quan niệm về "phát triển văn hoá", phát triển văn hoá và các chính sách văn hoá. Trong đó, đáng chú ý là những luận giải của bài viết về các nghĩa của khái niệm "văn hoá".
  • Mắc nợ nông thôn

    22/04/2008Nguyễn Mạnh QuânMình còn mắc nợ nông thôn những gì và phải làm gì để bù đắp cho những mất mát của làng quê Việt Nam trước những đổi thay của thời cuộc...
  • Nghĩ về nền văn hóa mới và cơ hội mới

    28/01/2006Phan NgọcChúng ta đang bước vào thời đại mới của nền văn hóa mới, với sự phát triển nhanh chóng của văn minh, của kỹ thuật, công nghệ. Bản thân kỹ thuật, công nghệ là biểu hiện, là tài sản chung cho trí tuệ loài người, không phụ thuộc riêng vào một dân tộc nào, và theo phép biện chứng của C.Mác, thì khi kỹ thuật sản xuất thay đổi, đời sống tinh thần cũng thay đổi...
  • xem toàn bộ