Trăm năm hàng Việt

04:58 CH @ Thứ Ba - 22 Tháng Chín, 2009

Tháng 1.1908, phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục bị thực dân Pháp dẹp bỏ, đàn áp, song tư tưởng Duy Tân đã kịp lan toả khắp Bắc, Trung, Nam. Liền sau đó tại Nam kỳ nổi lên cuộc vận động xã hội sôi nổi với tên gọi mới là Cuộc Minh Tân. Hoạt động công khai của Cuộc Minh Tân là khuyến khích sự tự cường kinh tế của người Việt với nhiều hoạt động sản xuất, kinh thương đến tài chính, dịch vụ… mà người chủ soái là ông Trần Chánh Chiếu.

1.Chủ soái của Cuộc Minh Tân
2.“Tập đoàn” kinh tế đầu tiên của người Việt
3.Tranh thương


1. Chủ soái của Cuộc Minh Tân

Muốn giành được độc lập, trước hết người Việt phải canh tân lại nền kinh tế, phải làm chủ những tập đoàn kinh tế lớn đủ sức cạnh tranh với sự độc quyền kinh doanh lúa gạo, nông thổ sản từ tay người Hoa; mở mang công kỹ nghệ để cạnh tranh với hàng hoá người Pháp, chiếm lấy khu vực kinh tế dịch vụ đang manh nha hình thành… Đó là những chủ trương đầy tham vọng của những người khởi xướng Cuộc Minh Tân.

Nền kinh tế trong tay ngoại bang

Đầu năm 1908, tờ Lục Tỉnh Tân Văn (LTTV) phát hành số 1 (15.1.1908), chủ bút là Trần Nhật Thăng, một bút danh của ông Trần Chánh Chiếu. Để khai sinh tờ LTTV, ông Chiếu phải thôi giữ chân chủ bút của tờ Nông Cổ Mín Đàm và dù có quốc tịch Pháp, ông vẫn phải nhờ ông Pierre Jeanfet cựu chủ tỉnh Chợ Lớn đứng giấy phép. Về sau cho thấy, LTTV là tiếng nói quảng bá đầy hiệu quả của Cuộc Minh Tân. Thời ấy toàn bộ nhà băng đều nằm trong tay người Pháp. Việc vay vốn ngân hàng là hết sức khó khăn, do thủ tục, lề luật phiền hà, nhiêu khê. Nhà băng tây chủ yếu cung cấp vốn cho những nhà tư bản công kỹ nghệ, các chủ đồn điền người Pháp chuyên trồng cây cao su và cây cà phê ở miền Đông Nam kỳ trên vùng đất đỏ.

Cùng với việc nắm độc quyền thương nghiệp của người Hoa là sự đổ xô của người Ấn đến Nam kỳ để nắm lấy độc quyền về việc cho vay bạc. Một con số thống kê đáng lưu ý: Năm 1899 dân số Sài Gòn mới có 16.497 người Việt, thì Hoa kiều đã lên tới 13.113 người; Pháp kiều 2.500 người (không kể quân đội đồn trú) và Ấn kiều là 910 người.

Thời bấy giờ, những ông tân điền chủ ở Nam kỳ đang cần vốn để khẩn hoang, mua thêm đất, cho tá điền vay vốn làm mùa. Người Ấn cho vay thủ tục đơn giản, họ mang bạc cho vay đến tận nơi, không phải ra chính quyền, khi khó khăn tranh chấp họ sẵn sàng thương lượng và nhân nhượng cốt thu hồi được vốn, không phải kiện thưa ra toà. Cho nên, dù lãi suất cao gấp mấy lần ngân hàng nhưng điền chủ vẫn thích vay của người Ấn vì sự thật số lãi nặng ấy, người lãnh cuối cùng là nông dân chứ không phải họ. “Bạc cho tá điền vay ba phân mỗi tháng. 100 đồng bạc vốn, năm đầu tiên té ra 136 đồng (vốn và lời); năm thứ nhì nếu tá điền không trả nổi thì đập lời vô vốn, ra 184 đồng 9 cắc 6; năm thứ ba té ra 251 đồng 54... Sau mười năm, số nợ đầu tiên là 100 đồng kia trở thành 2.164 đồng 9 cắc. Nếu thấy con nợ không đủ sức trả thì chủ điền bắt buộc giật nợ, cầm nhà, cầm đất (...). Ấy là tiền phóng trái, hậu đoạt điền” (Trần Quang Thuận, Phong Hoá tập giải, trang 210 – 211).

Ông Trần Chánh Chiếu là người nhìn

Ông Trần Chánh Chiếu (1867 – 1919) sinh tại quận Vân Tập, chợ Rạch Giá (nay là phường Vĩnh Thanh Vân, TP Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang). Cha của ông là ông Trần Thọ Cửu, một hương chức trong làng.

Nhờ cha mẹ khá giả nên ông Chiếu, sau khi học ở tỉnh, đã lên Sài Gòn vào học ở trường Collège d’Adran (nay là trường Lê Quý Đôn). Vì nhập Pháp tịch nên ông còn được gọi là Gilbert Trần Chánh Chiếu (viết tắt là G. Chiếu). Sau khi ra trường, ông có làm giáo học một thời gian ngắn trước khi ra làm thông ngôn cho quan tham biện chủ tỉnh Rạch Giá. Sau đó làm xã trưởng Vĩnh Thanh Vân. Ông là người kinh doanh khéo léo, sắm nhiều ghe Lèo thật to (loại ghe mua từ trên Lào, thả về xuôi theo dòng Mekong) để chở lúa từ miền Hậu Giang lên Chợ Lớn xuất cảng. Ngoài số ruộng ở Tràm Chẹt Nhỏ, ông còn nhiều huê lợi từ việc sở hữu phố xá tại chợ Rạch Giá. Sau khi thôi làm xã, năm 1900, ông bán toàn bộ điền sản để lên Sài Gòn và Mỹ Tho mưu việc lớn…

thấu rõ hiện tượng này. Tuy cũng xuất thân từ tầng lớp điền chủ, cái vòng kinh doanh tài chính lẩn quẩn nói trên tuy người điền chủ không hề bị thiệt mà còn tích luỹ ngày một nhiều đất hơn, song sẽ bần cùng hoá toàn bộ giai cấp nông dân. Trong khi đó, Cuộc Minh Tân muốn đạt được thành công phải có sự đồng lòng của toàn xã hội, mà nông dân là lực lượng đông đảo nhứt. Và, cũng không thể tiến hành cuộc Minh Tân mà không có nguồn vốn lớn. Ông Chiếu thường nói: “Phải có tàu lớn thì mới ra biển được”.

Gom góp lòng yêu nước

Để giải quyết điểm then chốt có tính quyết định cho việc thành bại các chủ trương Minh Tân này, ông Chiếu đã đưa ra sáng kiến chưa từng có trước đó, là huy động vốn. Ông thường xuyên nêu ý nghĩa của việc góp vốn này như một hành động yêu nước, một ý thức tự cường dân tộc. Ông đã bán hết toàn bộ điền sản của mình ở Rạch Giá và luôn là người có tên góp vốn đầu tiên để thành lập các cơ sở công kỹ nghệ và thương mại trong cuộc Minh Tân.

Ngoài việc kêu gọi góp vốn thành lập các cơ sở kinh doanh của người Việt, ông G. Chiếu còn chủ trương thành lập ở Sài Gòn một tổ chức kinh doanh tài chính, dạng như một ngân hàng tín dụng, gọi là Hãng cho vay Sài Gòn – Chợ Lớn: "... lập một cái hãng cho vay, mỗi phần hùn 5 đồng, Hãng cho vay bạc rẻ hơn người Ấn" (LTTV số 11).

Vài việc cụ thể:

Công ty nhà in: Kêu gọi góp vốn trên LTTV số 3, ra ngày 28.11.1907, dự kiến 1.500 cổ phần, mỗi cổ phần 24 đồng, góp mỗi tháng 2 đồng, trong 12 tháng thì có đủ số vốn là 36.000 đồng. “Hội này lập ra là có ý muốn mua một cái nhà in để mà in nhật trình, cùng là sách vở, (...) sách nói đủ việc cơ xảo, bán giá rẻ cho mọi người, lớn, nhỏ, già, trẻ, nghèo, giàu đều đọc được”.

Mỹ Tho Minh Tân túc mễ tổng cuộc: Được hình dung như là một tổng công ty xuất khẩu lúa gạo. Bên dưới là “... mấy tiệm nhánh ở các hạt thì đặt tên là Minh Tân túc mễ phân cuộc. Tiệm cái phải đánh dây thép cho các phân cuộc hay biết giá cả lúc gạo lên xuống. (...) Trong xứ Nam kỳ ta, thì tôi tưởng chắc việc lúa gạo là phần lợi thứ nhứt, vì đã nhiều mà tàu các nước tới lui ăn hoài, không khi nào ngớt bến. Còn người Thanh thương (thương nhân Hoa kiều – NV) thời lập tiệm này hãng kia trong xứ ta có trên hai trăm cái mà mua lúa và trữ lúa” (LTTV số 12). Người khởi xướng cuộc vận động này là ông phó tổng Trần Văn Hài ở làng Lương Phú, tổng Thạnh Quới, hạt Mỹ Tho. Theo kế hoạch, sẽ tìm số vốn là một triệu đồng. Trong LTTV số 17, ngày 12.3.1908 cho biết đã có 25 vị ra vốn đầu tiên với số tiền là 16.980 đồng, trong đó ông G. Chiếu góp 1.000 đồng.

Ước lập hoả thuyền: Với nhan đề này, ông tri phủ Nguyễn Bá Phước ở Bạc Liêu kêu gọi phần hùn mua hai chiếc tàu để chở hành khách Sài Gòn – Đại Ngãi – Bạc Liêu – Cà Mau theo đường biển. “Mỗi hiệu 3 đồng, mười hiệu vô một hùn là 30 đồng, ba ngàn hùn thì đủ sức khởi công” (LTTV số 25). Việc này về sau đã thành hiện thực.

2. “Tập đoàn” kinh tế đầu tiên của người Việt

Trong những chủ trương phát triển công kỹ nghệ của ông Trần Chánh Chiếu thì việc thành lập công ty Nam Kỳ Minh Tân công nghệ có thể được xem là táo bạo nhứt.

Liên tục trên các số báo Lục Tỉnh Tân Văn (LTTV) từ số 21, ra ngày 9.4.1908 đến số 49, ra ngày 22.10.1908, luôn có những thông tin về kết quả vận động, tổ chức và bước đầu đi vào hoạt động của công ty này.

Kinh doanh đa ngành

Một khu phố buôn bán của Hoa kiều ở Chợ Lớn vào những năm cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Ảnh: Tư liệu

Có thể hình dung đây là một tập đoàn kinh tế theo hình thức góp vốn cổ phần, có lĩnh vực hoạt động kinh doanh rộng lớn từ sản xuất, đào tạo nhân lực, đến thương mại, xuất nhập khẩu…

Trong điều lệ “rao theo luật buộc” (LTTV số 32) cho biết rõ mục đích của việc thành lập:

“Khoản thứ nhứt – Những người có mặt tại đây và chư vị hùn sau, cùng nhau lập một công ty đặng mà:

1. Lập lò nghệ tại Nam kỳ: lò chỉ (kéo sợi từ bông vải, tơ tằm – NV), lò dệt, lò savon (xà phòng – NV), thuộc da và pha ly (thuỷ tinh – NV)…

2. Dạy con nít làm các nghề ấy.

Gilbert Chiếu làm tổng lý công ty.

Quán chánh công ty ở tại thành Mỹ Tho”.

LTTV số 39 lại thấy rao: “Tổng lý là G. Chiếu ra thông cáo cho biết ai có hùn vốn thì có quyền gởi con đến học nghề, thời hạn học là bảy năm, công ty nuôi cơm nước còn quần áo, mùng mền thì cha mẹ phải chịu. Công ty lo nhà ngủ, nhà ăn cho học trò, đứa nào học giỏi sẽ được hưởng lương tháng, sau đó, khi biết nghề rồi phải giúp việc cho công ty bảy năm”.

Trong thời gian biểu học tập thấy ghi rõ các phần học nghề, học chữ quốc ngữ, học chữ “Langsa” (tiếng Pháp – NV), thời gian luyện tập thể thao và dọn dẹp vệ sinh…, cả phần: “Ngày lễ theo đạo Thiên Chúa hoặc theo đạo Thích Ca, học trò được đi làm việc bổn phận”.

Việc khởi xướng cuộc vận động thành lập Nam Kỳ Minh Tân công nghệ bắt đầu từ ngày tháng nào, vẫn chưa tìm thấy được. Nhưng bắt đầu từ số 21 trên LTTV đã thấy rao:

“Hễ cuối tháng thì sẽ có rao số chư vị có đóng bạc, còn số rao mỗi khi đó thì nay không ghi nữa, vì đã khỉ (khởi – NV) sự thâu bạc. Phiến ngôn cửu đỉnh, nhứt nặc thiên kim. Cúi xin bạn đồng bang phải giữ lời hứa, chớ khá giêng (diên – NV) trì mà hư việc cả. Nay kính. Gilbert, Mỹ Tho”.

Lại thấy ghi thêm:

“Nếu có đóng bạc thì đóng tại Minh Tân khách sạn ở Mỹ Tho hoặc là Nam Trung khách sạn ở Sài Gòn”.
LTTV số 29, vào tháng 6.1908:

“Minh Tân Công Nghệ đã nhóm đại hội hôm ngày 31 Mai (tháng Năm – NV) này. Nay đã nộp điều lệ cho Notaire cầu chứng, vài ngày nữa sẽ rao và in ra 3.000 cuốn phát cho chư vị có hùn, trong chừng một tháng nữa sẽ khởi công khai trương”.

Như thế, cho đến thời điểm này đã có ít nhứt là 3.000 cổ đông, tất nhiên một cổ đông có thể sở hữu nhiều cổ phần.

Người Việt dùng hàng Việt

Ga tàu lửa từ Chợ Lớn đi Sài Gòn ở những năm đầu thế kỷ 20. Ảnh: Tư liệu

Cũng trong LTTV số 29, trang 5 còn đăng lời rao, ký tên G. Chiếu:“DẦU SẢ: Bên phương Tây hay mua sả cây làm dầu, trộn với savon để làm savon thơm, còn xác còn lại lấy làm giấy. Trong Nam kỳ ai có đất hoang nên trồng sả cho nhiều, chừng nửa năm nữa tôi sẽ rao mua nhiều lắm”.

Ngày 3.9.1908 công ty rao mua 100.000 trái dừa khô để làm xà bông.

Ngày 17.9.1908 thấy thông báo chánh chủ hội là ông Nguyễn Viên Kiều mời các người dự hội tới xem việc làm nền và dựng cây cất lò, trước đó công ty đã mua đất của ông M. de Balman gần cầu sắt Mỹ Tho, ngang rạp hát Tư Lài. Trước khi những người dự hội ra về, ông Gilbert Chiếu tặng cho mỗi vị nghị sự bốn cục savon “đem về dùng thử, tốt xấu sẽ đem như lời luận của các ông vào LTTV”.

Số 43 LTTV ra ngày 10.9.1908 đăng quảng cáo hai trang lớn về xà bông Con Vịt “tốt hơn của Chệt làm”.

Số 49 LTTV ra ngày 22.10.1908 cho biết: “Từ ngày có savon Minh Tân ló ra bán rẻ, thì savon các Khách (Hoa kiều – NV) cũng hạ giá theo, nên nay công ty hạ giá bán cho các đại lý hơn, hoặc ai mua từ 100 ký lô cũng nhờ được”.

Trong Nam Kỳ Minh Tân công nghệ cuộc còn có cơ sở bào chế Đông Nam dược, làm ra các loại thuốc ta dạng tán, dạng nước, dạng viên, ngâm rượu… Trong lời rao có đoạn: “… song các món thuốc hay của người ngoại quốc thì cũng ít hạp cùng chứng bịnh nước ta đặng, là vì phong thổ bên phương Tây thì lạnh thiệt lạnh, mà nóng thiệt nóng, còn bên phương ta không nóng không lạnh, nên khác xa lắm. Kìa cũng có một ít người Langsa cũng hay dùng thuốc An Nam cho hợp phong thổ hơn, vậy thì tôi chắc người An Nam mình dùng thuốc mình thì hay lắm”. (LTTV số 17).

3. Tranh thương

Nam Kỳ những năm đầu thế kỷ 20, việc kinh doanh buôn bán phần lớn nằm trong tay người Hoa ở Chợ Lớn. Sự độc quyền thương nghiệp của người Hoa đã đem về cho họ món lợi to lớn.

Do đó trong các chủ trương về cuộc Minh Tân, Trần Chánh Chiếu đặc biệt khuyến khích người Việt tích cực tham gia vào công cuộc buôn bán.

Hùn vốn mở công ty

Người Việt sản xuất dầu ăn trong những năm đầu thế kỷ 20. Ảnh: Tư liệu

Từ số 23 Lục tỉnh tân văn (LTTV), ông G. Chiếu cho biết sẵn sàng giới thiệu những tiệm buôn trên báo, cứ gởi về ghi rõ hiệu tiệm, ngày khai trương, số vốn…, như một thứ quảng cáo miễn phí. Cũng với phương thức chủ yếu là kêu gọi vốn cổ phần để thành lập các tiệm buôn ở các chợ đầu mối, các trung tâm dân cư. Hai ngành kinh doanh được quan tâm hàng đầu đó là lúa gạo và bách hoá, cả xuất và nhập khẩu. Và đây là một trong những chủ trương Minh Tân đem lại kết quả cụ thể hơn cả. Theo tài liệu mà chúng tôi có được, đã có hơn chục cơ sở kinh doanh lớn của người Việt ra đời khắp Nam kỳ, từ Biên Hoà, Chợ Lớn, Tân An, Mỹ Tho, Bến Tre, Chợ Gạo, Sa Đéc, Rạch Giá... Xin dẫn ra mấy ví dụ điển hình như công ty Nam Chấn Thành. LTTV số 20 đăng lời kỉnh cáo, ký tên là Chợ Lớn Nam Chấn Thành thương xã kỉnh khải N.H.N, cho biết, mới kêu hùn nay chưa hai tháng mà “... các thơ hùn của anh em trong sáu tỉnh (tỉnh cũ – NV) gởi đến tính đã gần bốn muôn đồng (40.000)... tháng sau sẽ mời hội viên nhóm một kỳ (...) chúng tôi cũng ngày đêm cầu nguyện cho mấy triệu đồng bào ta, cho đặng hùng tâm tráng chí (...) cạnh tranh quyền lợi, phát đạt văn minh... nên chúng tôi ước ao 21 hàng tỉnh Nam kỳ ta(tỉnh mới – NV), mỗi tỉnh đều lập một cuộc Nam Chấn Thành như vậy”. Còn LTTV số 18 loan tin, tiệm Nam Hoà ở Bến Tre. Tiệm này mua lúa với số lượng nhiều để bán cho nhà máy và xay ra để bán lẻ. Gạo lẻ của tiệm rất ngon và sạch, đặc biệt ngon cơm như gạo Tàu hương và Huyết rồng. Việc thương mãi trên đà thịnh vượng. LTTV số 28 có bài viết về ông Lâm Quang Thời, một nhà kinh doanh lúa gạo lớn ở Trà Vinh: “Trong xứ tôi, làng Huyền Thạnh (Trà Vinh) có M. Lâm Quang Thời đã lập tiệm lúa rất lớn, cất hai kho và một cái nhà đặng buôn bán. Kho thứ nhứt 16 căn, kho thứ nhì 10 căn, ước chứa được 200.000 giạ lúa (4.000 tấn – NV). Để vốn trong cuộc số bạc là 100.000 đồng. Có bốn, năm chiếc ghe chở chuyền lao lúa đem bán cho các nhà máy Chợ Lớn. Còn sam-pan đi lòi lúa các nơi trên mười chiếc. Có người tài phú rất thạo trong chuyện buôn bán, lập làm bảy, tám thứ sổ. Coi công việc làm ăn rành rẽ lắm, chẳng nhượng Si-na (người Hoa – NV) đâu”.

Tạo nguồn nhân lực mới

Để chuẩn bị nhân lực dài lâu cho cuộc Minh Tân, ông Trần Chánh Chiếu cùng những đồng sự của ông đặc biệt quan tâm đến việc đào tạo thế hệ kế tục. Ở hoạt động này, một mặt ông công khai hô hào khuyến học, mở mang trường lớp, khuyến khích dạy nghề thông qua tờ LTTV, mặt khác ông bí mật vận động tổ chức để đưa con em người Việt ra du học nước ngoài nhằm mưu sự lâu dài.

Ngày 20.6.1908, với danh nghĩa là chủ bút tờ LTTV, ông G. Chiếu tổ chức một cuộc chiêu đãi “sẵn dịp có nhiều người nước An Nam qua Langsa mà học thêm”. Trước khi khai tiệc ông có bài chúc, xin trích lục vài đoạn: “... Mai đây hừng đông thì các trò đã giã từ đất Nam Việt, xa cha mẹ thân bằng, cùng sáu triệu đồng bào mà ra đi, trong sáu triệu đồng bào ấy còn nhiều người dốt nát và quê mùa lắm, vì không có thể đi học như các trò, các trò hãy hàng ngày nhớ đến sự ấy luôn (…). Ý của cha mẹ các trò cho con đi học làm nghề gì thì tôi không rõ, song tôi khuyên các trò là đừng có đi học rồi mà về làm việc hiếp đáp dân An Nam. Phải ráng nên người xứng đáng với thế gian là học làm quan bác vật, học cơ xảo, học đại thương (…). Tôi uống ly rượu này mà chúc cho các trò đi thuận buồm xuôi gió, học hành cho mau thông thái, đặng về giúp quê hương”.

Trong số báo đầu tiên của tờ LTTV đã đăng bài khuyến học như là một điểm lớn trong tôn chỉ của tờ báo: “... Nước mình bắt chước học theo chữ Tàu và tam giáo, cửu lưu đều tổ thuật của Tàu. Nhưng vì tục Tàu học làm đặng bao nhiêu thì cứ bấy nhiêu đó mà thôi, không có sanh hoá biến canh ra nữa được… Vậy nay thấy những xe lửa, tàu khói, dây thép, đèn khí, máy xay lúa gạo, máy may quần áo, máy xúc đất bùn, máy hoạ hình người và các cơ khí khác nữa, thì mang nhiên bất tỉnh, tưởng như tuồng tiên thiên hoá tựu là vì cớ mình bất học vô thuật đó phải chăng? Có câu tục ngữ rằng: Hễ ăn thì vóc, học thì hay, nào có khó chi”.

Cùng với Nam Kỳ Minh Tân công nghệ, vừa mở xưởng sản xuất kết hợp việc đào tạo dạy nghề, ta còn thấy trong các hoạt động của phong trào Minh Tân có nhiều hình thức tương trợ: “Bổn quán tính mướn thầy chiều chiều từ 7 giờ đến 10 giờ dạy cách làm sổ sách buôn bán tại Nam Trung khách sạn. Học phí phải đóng trước là 4 đồng mỗi tháng, ai muốn học thì ghi tên”.(LTTV số 19). Một ý tưởng được xem là táo bạo so với thời đó: “Con gái nhà nghèo thì hoặc tằm tơ bông bả, thêu tiểu vá may, hễ khi rảnh việc thì phải đi học. Đến như con gái nhà giàu, đờn bà tuổi trẻ nhiều khi thong thả chơi bời, ắt thêm ra nhiều điều có hại. Cho nên phải dạy cho họ biết học thì hơn, chớ để đàn bà mà chịu dốt ấy là cái lỗi đờn ông đó vậy” (LTTV số 28).

Nhân viếng thăm trường con gái của bà Nguyễn Thị Của, là vợ của M. Cam, thư ký nhà thương Đồn Đất, mở tại Khánh Hội, ông G. Chiếu đã tặng cho cơ sở này một tấm bảng hiệu: “Tôi xin dựng cho cô giáo tấm bảng hiệu sơn đề như vầy: “Nữ nhi học đường khuê anh hiệu”, đặng dựng trước cổng trường. Bổn quán hết lòng vui mừng, vì nay đờn bà An Nam biết thương quê hương như vậy”(LTTV số 27).

Còn đây là những lời nhắn gởi đến các quan lại người Việt vừa được chánh quyền thực dân bổ nhiệm: “Xin các quan dạy các làng phải lo lập mỗi làng một trường học, dạy dân con trai, con gái biết chữ, biết lễ nghi (…); lập các cuộc cấp cứu thuỷ, hoả đạo tặc; kêu An Nam thức dậy tranh quyền lợi, giục nhà giàu hùn hiệp buôn bán lúa gạo, mua tàu đưa khách và các việc khác… Nếu mà được như vậy thì chúng tôi cũng dám quyên tiền lập chùa mà tặng phong các quan đời đời” (LTTV số 5).

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Nhìn doanh nhân dưới góc độ văn hoá

    10/10/2018Vương Trí NhànNhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn chia sẻ những cảm nghĩ của mình, sau gần một tháng nghiền ngẫm bài báo của SGTT: “Đâu là những việc cần làm nếu muốn nhìn giới kinh doanh dưới góc độ văn hoá”...
  • Nhìn lại phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục

    05/07/2017Nguyễn Trọng TínBỏ lối học từ chương khoa cử, tập trung cho thường thức và thực nghiệm, dạy cả tiếng Việt, Pháp và Hán văn. Chủ trương này lại xuất phát từ tầng lớp nho gia cuối cùng của Việt Nam. Không chỉ thế, chấn hưng công thương, khai mỏ, lập đồn điền, cắt tóc, xuất dương du học… cũng là chủ trương của họ. Dù chỉ tồn tại trong 9 tháng (5.1907 – 1.1908), nhưng trường Đông Kinh Nghĩa Thục thực sự là đỉnh cao của cuộc cách mạng xã hội to lớn đầu thế kỷ 20 có tên là Duy Tân
  • Gây dựng “Đạo làm giàu”

    13/10/2016Dương Trung QuốcCác bạn doanh nhân trẻ thường đặt ra câu hỏi: “Truyền thống của doanh nhân Việt Nam là gì? và một cách hỏi khác: Doanh nhân Việt Nam có truyền thống nào không?
  • Đông Kinh Nghĩa Thục, thử nhìn từ một góc độ khác

    02/07/2015Nguyên NgọcCó một tư liệu có lẽ có thể cung cấp cho chúng ta một câu trả lời độc đáo và thuyết phục, hoặc ít nhất, một gợi ý rất đáng để tiếp tục suy ngẫm, không chỉ để hiểu một quá khứ lịch sử quan trọng, mà còn có thể giúp ta suy nghĩ về những vấn đề đang đặt ra trong phát triển của chính chúng ta hôm nay...
  • Mối quan hệ báo chí- kinh tế: Nhìn từ lịch sử

    27/07/2009Về lịch sử báo chí buổi sơ khai, có quan điểm cho rằng, nó bắt nguồn từ nhu cầu thông tin kinh tế mà các nhà buôn thông qua một mạng lưới rất nhiều những người trong giới thuơng nhân, các nhà thám hiểm hay các tăng lữ cung cấp qua thư tín rồi tổng hợp lại thành những bản tin tức để cung cấp phục vụ việc buôn bán, tìm kiếm sản phẩm, thị trường và giao thương.
  • Đạo kinh doanh với doanh nghiệp Việt

    12/10/2007Nhà sử học Dương Trung Quốc"Kinh doanh"và "Đạo kinh doanh"là những khái niệm chúng ta bàn đến trong bài viết này...
  • xem toàn bộ